Metoda EEG BFB oraz metoda Tomatisa są metodami wspomagającymi rozwój dziecka,
stosowanymi jako jedne z wielu w naszej placówce i zawsze za zgodą Rodzica.
EEG Biofeedback
Każdy człowiek wykorzystuje 5-10% możliwości swojego mózgu.
Trening metodą EEG BFB może spowodować, że będzie on w stanie wykorzystać 30% potencjału swego mózgu.
To, w jaki sposób przebiegają procesy neuroprzewodzenia w mózgu człowieka, przekłada się na jego zachowanie, bowiem kora mózgowa spełnia funkcję ośrodkowej regulacji procesów myślenia i zachowania. Oddziałując poprzez trening biofeedback na neuroprzewodzenie w mózgu możemy wpływać na zwiększenie lub osłabienie komunikacji pomiędzy różnymi obszarami kory mózgowej, a to daje w efekcie znaczące i długotrwałe zmiany psychofizjologiczne. Sprzężenie zwrotne w biofeedbacku to natychmiastowa dokładna informacja o nastroju mózgu – fal mózgowych. W sytuacji dysfunkcji fale mózgowe są w stanie rozstrojenia i odbiegają od normy. Trening EEG Biofeedback wpływa pozytywnie na korę mózgową w kierunku przywrócenia jej bioelektrycznej harmonii i zmieniając, w kierunku prawidłowym, funkcjonujące do tej pory nieprawidłowe wartości amplitud fal mózgowych.
EEG Biofeedback jest wysokospecjalistyczną metodą służącą do regulowania czynności bioelektrycznych mózgu w sposób pożądany za pomocą sprzężenia zwrotnego.
Metoda EEG BFB jest metodą uczenia się.
EEG Biofeedback to medyczna metoda zwiększania możliwości umysłu, która, w odróżnieniu od podawania leków, nie ma żadnych ubocznych działań. Oferując terapię EEG BFB chcemy pomóc Państwa dzieciom w poprawie koncentracji, zdolności zapamiętywania oraz szybkości myślenia i kojarzenia. Terapia ta bowiem z jednej strony polepsza funkcje poznawcze mózgu, a z drugiej relaksuje, wycisza lęki i agresję, polepsza sen oraz zdolność do współpracy z innymi ludźmi. Metoda powstała w ośrodku szkolenia astronautów NASA w USA, następnie weszła do użytku na całym świecie. Przeznaczona jest do wspomagania rozwój mózgu już od końca 3-go roku życia, choć są też ośrodki, które pracują tą metodą z niemowlętami.
Neurofeedback jest procesem, który trwa w czasie, ponieważ bazuje na plastyce mózgu, czyli jego zdolnościach do zmian. Podatność na zmiany jest cechą indywidualną, a jej podłożem jest modyfikacja (pod wpływem docierających doznań zmysłowych) połączeń synaptycznych utworzonych już we wczesnym dzieciństwie. Ponieważ jest ona zachowana do końca życia człowieka, oznacza to, że nie ma ograniczeń wiekowych dla uczenia się zarówno klasycznymi sposobami, jak i z wykorzystaniem nowoczesnej metody usprawniania pracy mózgu, jaką jest EEG Biofeedback (stąd mogą z niej korzystać i dzieci, i osoby w podeszłym wieku).
Osoba poddawana tej metodzie powinna mieć wykonane EEG mózgu.
Jak wygląda terapia?
Pacjent zostaje podłączony do komputera za pomocą elektrod, które rejestrują jego fale mózgowe. Steruje videogrą „za pomocą głowy” bez klawiatury i myszki – tak naprawdę steruje grą koncentrując się. W tym czasie terapeuta obserwuje zapis fal mózgowych pacjenta, wychwytuje te elementy, które są wykorzystywane przez mózg w zbyt małym stopniu i trenuje je za pomocą specjalnej videogry, hamuje fale niepożądane w danym miejscu (odpowiadające za stres, rozkojarzenie) i promuje fale korzystne dla nas (odpowiadające za dobrą koncentrację, pamięć, motywację).
Gry są tak zaprogramowane, że działają wtedy, gdy uda się pacjentowi osiągnąć wymagane przez nas parametry. Do tego są też bardzo proste. Gdy pacjent skoncentruje się i osiągnie wymagane przez nas parametry usłyszy sygnał dźwiękowy, a np. dziewczynka zaczyna się do niego uśmiechać, motylek zaczyna wzlatywać do góry, auto jedzie szybko po właściwym torze itd.. Gdy w mózgu przeważają fale o niepożądanych częstotliwościach punkty nie są przyznawane i w ten sposób mózg zapamiętuje, na jakich falach można osiągnąć najlepsze wyniki.
Videogra nie wszystkich interesuje, nie dla wszystkich też jest wskazana (np. migający obraz u osób fotowrażliwych może wywołać padaczkę). Można ją w każdej chwili wyłączyć, a pacjent uczy się poprzez zapamiętywanie sygnału dźwiękowego, który informuje o zdobywanych punktach. W czasie prowadzenia zajęć pacjent nie może się poruszać, ale może słuchać muzyki, opowiadania, układać puzzle, mozaiki, rysować, lepić z plasteliny itp. – wykonywać takie czynności, w czasie których skupi się i nie będzie wykonywał dużych ruchów.
Prowadzący powinien wybrać te czynności, które są dla dziecka interesujące, na których skupi ono swoją uwagę.
Co dają treningi EEG?
poprawiają koncentrację uwagi, kreatywność, pamięć, sen, uczą relaksu
TRENINGI EEG BFB SĄ ZALECANE DLA:
| osób zdrowych | w zaburzeniach psychosomatycznychi psychologicznych |
| – które chcą poprawić szybkość zapamiętywania i uczenia się,- które chcą przygotować się do uzyskania lepszych wyników w szkołach,- których praca wiąże się z nadmiernym stresem, dużą odpowiedzialnością, koniecznością podejmowania szybkich decyzji,- które pracują twórczo. | – przy zaburzeniach koncentracji uwagi,- przy nadpobudliwości ruchowej, agresji i apatii,- przy problemach szkolnych (gorsze wyniki w nauce, dysleksja, dysgrafia),- przy przewlekłych bólach głowy i migrenach, zaburzeniach snu,- przy stanach lękowych, tremie, napięciu wewnętrznym, złej samoocenie. |
Jeden trening to dziesięć 2-3-minutowych rund (w zależności od wieku i możliwości pacjenta), najlepiej 2-3 razy w tygodniu. Dla osób zdrowych zalecanych jest około 10 treningów. Dla osób z zaburzeniami potrzeba ich znacznie więcej (30-100).
METODA TOMATISA CZYLI STYMULACJA AUDIO – PSYCHO – LINGWISTYCZNA
Metoda Tomatisa zwana stymulacją audio–psycho–lingwistyczną została opracowana przez Alfreda Tomatisa (1920-2001), francuskiego otolaryngologa i foniatry, syna śpiewaka operowego, u którego leczyli się tacy śpiewacy jak M.Callas, Pavarotti, oni też byli terapią objęci.
Tomatis na podstawie swych badań sformułował trzy zasady:
- nie potrafimy wypowiedzieć tych częstotliwości, których nie słyszymy,
- jeśli stworzymy narządowi słuchu możliwość usłyszenia brakujących częstotliwości, to w głosie pojawią się one automatycznie,
- systematyczny trening słuchowy pozwala na trwałą modyfikację głosu.
W metodzie chodzi nie o samo słyszenie, ale o słuchanie, o uwagę słuchową. Tomatis odkrył, że przy pomocy odpowiedniego treningu słuchowego można skutecznie eliminować nie tylko zaburzenia głosu, ale szereg innych zaburzeń, zarówno w sferze somatycznej, jak emocjonalnej i językowej, jeśli zaburzenia te są spowodowane zaburzeniami słuchania (czyli tzw. uwagi słuchowej) oraz zaburzeniami lateralizacji słuchowej. Mowa tu o „słuchaniu”, a nie „słyszeniu”:
- słyszenie – to proces fizjologiczny, bierny, zależny od stanu obwodowej części narządu słuchu,
· - słuchanie – to proces psychiczny, aktywny, to umiejętność świadomego odbierania bodźców słuchowych (umiejętność ich analizowania, selekcji) zależna w głównej mierze od funkcjonowania ośrodkowych struktur układu słuchowego oraz przepływu informacji między różnymi ośrodkami w mózgu. Wiele osób dobrze słyszy, ale ma problemy z rozumieniem wypowiedzi. To znaczy, że słyszy, ale nie słucha. Słuchanie to świadomy odbiór informacji dźwiękowych, wyselekcjonowanie tych potrzebnych ze wszystkich słyszanych dźwięków, nadanie im znaczenia oraz podjęcie adekwatnych do informacji działań.
Słuchanie jest umiejętnością, która rozwija się przez całe życie człowieka.
Uwaga słuchowa – „słuchanie” – kształtuje się przez całe życie i może podlegać treningowi. Metoda Tomatisa jest metodą takiego treningu słuchowego, przy pomocy którego eliminujemy zaburzenia uwagi słuchowej i lateralizacji słuchowej. W metodzie tej osiągamy stymulację pewnych ośrodków mózgu na drodze stymulacji słuchowej, do której wykorzystuje się „elektroniczne ucho” – urządzenie dające możliwość wielorakiego przetwarzania dźwięku, stosownie do potrzeb programu naprawczego zaplanowanego w oparciu o diagnozę.
Przyczynami zaburzeń uwagi słuchowej mogą być:
· powikłania w okresie ciąży i w okresie okołoporodowym,
· opóźnienie rozwoju psychoruchowego,
· opóźnienie rozwoju mowy,
· nawracające zapalenia uszu,
· adopcja, wczesne oddzielenie od matki, rozłąka z rodzicami,
· wszelkie traumatyczne przeżycia, wszelkie urazy emocjonalne na każdym etapie rozwoju.
Traumatyczne przeżycia, choroby w okresie rozwoju dziecka blokują jego rozwój słuchania, a co za tym idzie rozwój słuchowy zatrzymuje się na tym etapie, na którym wystąpiło traumatyczne wydarzenie. W związku z tym ucho nie rozwija dalej swych funkcji, co może objawiać się w różny sposób.
Objawy zaburzeń uwagi słuchowej:
1. objawy związane ze słuchaniem receptywnym, czyli ze słuchaniem tego, co dociera z zewnątrz:
– nadwrażliwość na dźwięki,
– zaburzenia koncentracji,
– mylenie podobnie brzmiących słów,
– błędna interpretacja pytań i poleceń,
– konieczność częstego powtarzania poleceń i nieumiejętność spełniania poleceń wieloczłonowych;
2. objawy związane ze słuchaniem ekspresyjnym, dotyczącym w głównej mierze słuchowej kontroli własnych wypowiedzi:
– monotonne wypowiedzi,
– problemy z płynnością i wyrazistością wypowiedzi,
– ubogie słownictwo, nadużywanie stereotypów,
– mylenie liter lub odwracanie ich kolejności,
– słabe rozumienie tekstu czytanego,
– problemy z czytaniem na głos,
– problemy z głoskowaniem,
– nieumiejętność czystego śpiewania;
- objawy zaburzeń uwagi słuchowej i lateralizacji słuchowej w obrębie funkcji motorycznych:
– brak poczucia rytmu,
– niewyraźne pismo,
– mylenie strony prawej i lewej,
– problemy z organizacją i struktura ruchu,
– mieszana dominacja;
4. objawy w zakresie poziomu energii:
– trudności z porannym wstawaniem,
– męczliwość,
– poczucie przytłoczenia,
– uleganie przygnębieniu,
– bierność lub nadaktywność;
5. objawy w zakresie postaw społecznych:
– mała tolerancja na frustrację,
– brak wiary w siebie, nieśmiałość,
– tendencja do wycofywania się,
– drażliwość,
– niedojrzałość,
– brak motywacji do nauki i pracy,
– negatywne nastawienie do nauki i pracy.
Dlaczego w tak wielu sferach przejawiają się zaburzenia uwagi słuchowej?
Ucho jest organem nie tylko służącym do słyszenia i słuchania, ale bardzo ważnym narządem, gdyż:
– pełni funkcję orientacyjno – obronną (jego pierwotna funkcja) – jeśli u dziecka jest niezaspokojona potrzeba bezpieczeństwa, ucho nastawia się na obronę, człowiek blokuje dopływ informacji, nie percepuje dźwięków; tak samo jest w sytuacji gdy krzyczymy – mowa powyżej 70 dB uruchamia barierę ochronną więc człowiek nie uważa, nie słucha ze zrozumieniem,
– reguluje postawę ciała, wpływa na naszą równowagę (by człowiek mógł słuchać ze zrozumieniem musi mieć właściwą postawę ciała; gdy głowa opada lub leży na ławce – dziecko nie słyszy, nie rozumie tego, co do niego mówimy),
– dostarcza energii do mózgu (głównie przez dźwięki wysokie, które są pokarmem dla mózgu, gdyż te najbardziej pobudzają nasz mózg – dodają mu niezbędnej do pracy i działania energii, pozytywnie wpływają na fale beta, które odpowiadają za naukę i koncentrację).
- kontroluje orientację przestrzenną oraz mowę, język i głos,
Metoda Tomatisa jest zalecana przy:
- zaburzeniach mowy (opóźniony rozwój mowy, jąkanie, wady wymowy),
- nadwrażliwości na dźwięki,
- zaburzenia głosu (np. chrypki dziecięce),
- dysleksji,
- trudnościach szkolnych,
- stresie,
- zaburzeniach koncentracji,
- niedosłuchu centralnym.
Praca z metodą:
- wykonanie diagnozy: diagnoza uwagi słuchowej na dźwięki przewodzone drogą powietrzną i kostną, diagnoza lateralizacji słuchowej, diagnoza dyskryminacji wysokości dźwięku, diagnoza umiejętności lokalizacji dźwięku,
- wywiad z rodzicem, testy dodatkowe,
- dobór odpowiedniego programu muzycznego (dziecko słucha specjalnie przefiltrowanej muzyki zazwyczaj przez 10 dni),
- diagnoza sprawdzająca,
- druga sesja po około 2-3 miesiącach, trzecia za około pół roku.
W terapii Tomatisa chodzi o to, pozwolić człowiekowi na nowo przejść prawidłowo, bez traum i problemów, rozwój słuchowy, który przebiega od słuchania uchem lewym do słuchania dojrzałego prawym uchem i od dźwięków niskich do wysokich. Tak też prowadzona jest terapia, by człowiek mógł narodzić się dźwiękowo na nowo i rozwinąć te funkcje prawidłowo. Ponadto dźwięki podawane są drogą kostną – człowiek uczy się słuchać siebie oraz drogą powietrzną – człowiek uczy się słuchać innych.
Zalecane jest, by przed zajęciami metodą Tomatisa dziecko przeszło terapię SI – wtedy nie trzeba skupiać się tak długo na funkcjach związanych z ciałem, gdyż są one już wypracowane.
Terapię rozpoczynamy najczęściej fazą mającą działanie relaksacyjne dla ciała i układu wegetatywnego. W tej fazie dążymy do poprawy uwagi słuchowej zewnętrznej i do większego zrównoważenia w zakresie uwagi słuchowej między uchem prawym i lewym.
Kolejna faza terapii dotyczy zwykle eliminowania zaburzeń uwagi słuchowej w strefie somatycznej, tzn. do 1000 Hz (jeśli takie występują). Stosuje się tu program, który prowadzi do regulacji funkcji błędnika i niweluje wynikające z zaburzenia uwagi słuchowej problemy z równowagą ciała, koordynacją ruchów i niepewnością w obrębie dużej motoryki .
Dalsza terapia służyć ma eliminowaniu zaburzeń w strefie związanej z emocjami i poziomem energii (powyżej 3000 Hz) oraz otwarciu dyskryminacji wysokości dźwięków (jeśli jest zamknięta), zwłaszcza w strefie słuchu mownego (1000 – 3000 Hz). Pracujemy też cały czas nad wykształceniem lub wzmocnieniem prawouszności. To stadium terapii zmierza do stworzenia warunków do lepszej wymiany informacji w obu półkulach mózgu i poprawy jakości ich przetwarzania (co sprzyja sprawniejszej – bo szybszej i bardziej adekwatnej – reakcji na świat zewnętrzny).
Systematyczny i długotrwały trening słuchowy potrzebny jest do tego, by mózg mógł się przestawić i uznać nową sytuację za coś stałego, za kanał, z którego można korzystać w sposób ciągły. Przerwy w terapii – to czas na stabilizację uruchomionych dla mózgu możliwości Większość sesji treningu słuchowego – to pasywna faza terapii. Aktywną fazą terapii jest dopiero końcowy etap usuwania zaburzeń uwagi słuchowej w strefie językowej (1-3 kHz). Aktywność dzieci w tej fazie terapii polega na powtarzaniu (głosek, sylab, wyrazów, zdań), czytaniu, odpowiadaniu na pytania – przy czym zarówno dzieci, jak i terapeuta porozumiewają się mówiąc do mikrofonu, a słyszą się nawzajem i siebie samych – przez słuchawki, czemu towarzyszy odpowiednio przetworzony materiałem muzycznym w tle.
Bierne fazy terapii, które ćwiczą uwagę mimowolną, można organizować dla wielu dzieci jednocześnie (jeśli można wobec nich zastosować ten sam program naprawczy), zaś fazy aktywne, które ćwiczą uwagę dowolną – to indywidualna praca z dzieckiem.
| W czasie terapii pasywnej dzieckonie może: | W czasie terapii pasywnej dziecko może: |
| – jeść,- pić,- mówić,- czytać,- pisać, | – chodzić i poruszać się,- grać w gry nie wymagające mówienia,- spać,- wykonywać różne prace manualne (szyć, rysować, lepić z plasteliny itp.) |
W czasie aktywnej części terapii dziecko mówi lub czyta tekst do mikrofonu, dziecko niemówiące wykonuje w tym czasie ćwiczenia logopedyczne.
Do terapii wykorzystuje się muzykę Mozarta i chorały gregoriańskie, gdyż mają one rytm zgodny z rytmem naszego serca i zawierają wysokie częstotliwości, które:
- najbardziej stymulują mózg, dodają mu energii gdyż w narządzie Cortiego jest najwięcej komórek odbierających wysokie częstotliwości,
- aktywizują fale beta w pracy mózgu sprzyjające uczeniu się,
- relaksują, gdyż dziecko w łonie matki słucha poprzez przewodnictwo wodne, a to przede wszystkim wysokie dźwięki, więc pozostały w naszej podświadomości jako zapewniające spokój i bezpieczeństwo, dobrze się nam kojarzą.
Ponadto, w wyższych programach, dziecko słucha piosenek dziecięcych, śpiewów ptaków, wprowadza się też głos rodzica.
Zalecenia do zastosowania w życiu codziennym wynikające z badań i teorii Tomatisa:
– należy mówić do ucha prawego, by stymulować słuchanie prawym uchem (prawe ucho odpowiada za normy, zasady, reguły, co jest bardzo ważne w życiu społecznym, ponadto słuchanie lewym uchem zabarwia informację emocjonalnie, przez co jest ona czasem źle interpretowana, dochodzi do nieporozumień)
– nie należy krzyczeć, bo wtedy człowiek blokuje się – uruchamia się pierwotny odruch naszego ucha – odruch orientacyjno – obronny – mowa powyżej 70 dB uruchamia barierę ochronną więc człowiek nie uważa, nie słucha ze zrozumieniem, ale zamyka się i nastawia na obronę przed niebezpieczeństwem,
– należy dbać o prawidłową postawę ciała (prosta postawa przy siedzeniu poprawia słuchanie i koncentrację, gdyż dziecko zaczyna się kłaść na ławce w czasie zajęć, jest to znak, że jest zmęczone a wtedy może i słyszy, ale nie słucha. Gdy dziecko jest zmęczone najlepiej pobudzić jego aktywność poprzez zabawy muzyczne w pozycji stojącej. )
– należy kształtować postawę ciała przez częste spacery (ręce muszą wtedy pracować naprzemiennie),
– należy zadania domowe odrabiać z ojcem, gdyż głosy męskie są głosami deficytowymi w świecie dziecka – zazwyczaj otacza się kobietami (mama, babcie, opiekunki, przedszkolanki itp.) i dobrze wpływają na koncentrację dziecka na odrabianym zadaniu, ponadto wzmacnia się kontakt dziecka z ojcem,
– należy ćwiczyć głośne mówienie – pozwala odkryć siebie i swoją tożsamość,
– należy właściwie odżywiać się (wyeliminować jedzenie zakwaszone, niedojrzałe owoce, nadmiar mięsa, konserwanty bo to wzmaga napięcie mięśniowe).
Serdecznie zapraszam Rodziców do zapisywania dzieci na terapię metodą Tomatisa (wymagane aktualne badanie słuchu) oraz EEG BFB (wymagane aktualne badanie EEG mózgu lub skierowanie od neurologa). Marlena Salamon-Żymełka
